Zgrubne (wizualne) notatki

Dobre notatki są przejrzyste. Szybciej można je przeczytać i zrozumieć, jeśli są czytelne, mają wyraźne akapity rozdzielające osobne zagadnienia, podkreślone główne pojęcia, użyte kolory i załączone rysunki pozwalające szybciej zrozumieć dane zagadnienie. Sednem jest wyciąganie z nich maksimum informacji w minimum czasu.

Jednak można pójść o krok dalej – wiemy, że nie myślimy literami ani zdaniami, lecz skojarzeniami, wśród których są głównie obrazy i dźwięki. Ponadto normalne notatki mają często nadmiar szczegółowych informacji – w detalach tracimy ogólne pojęcie o danym temacie – brakuje mam spojrzenia z perspektywy. Aby nauczyć się nowych informacji należy je skojarzyć z tym co już wiemy – dlatego cenne jest ogólne spojrzenie na dany temat.

Przykładowa Mapa Pojęć,
wykonana przy pomocy programu Inspiration:

Mapy Pojęć (ang. Concept Maps)

Do podobnych wniosków doszedł Prof. Joseph D. Novak na Uniwersytecie Cornella w 1960 roku. Rezultatem badań Prof. Novaka nad efektywną reprezentacją wiedzy są Mapy Pojęć.

Mapy Pojęć są dwuwymiarowymi reprezentacjami pojęć i ich wzajemnych relacji ze sobą. Są pomocne w nauce ze zrozumieniem – widoczne relacje pomiędzy pojęciami pomagają w zrozumieniu i zapamiętaniu nowych faktów.

Wszędzie tam, gdzie występują skomplikowane struktury wiedzy (np. hypermedia, duże strony WWW, skomplikowane i długie dokumenty), gdzie trzeba przekazać komuś (np. uczniom, współpracownikom) złożone pomysły, Mapy Pojęć mogą okazać się pomocne.

Odnośniki (j. ang.)

• en.wikipedia.org/wiki/Concept_map – o mapach pojęć na wikipedii
• axon-research.com/ – Axon Idea Processor – "A Visualization Tool for Thinkers"
• www.inspiration.com – Inspiration Software

Mapy Myśli (ang. Mind Maps)

"Mapy myśli" są popularną, spokrewnioną z Mapami Pojęć, techniką opracowaną przez Tony'ego Buzana jako sposób pomocy uczniom w robieniu notatek używając tylko słów-kluczy i obrazów. Tworzy się je szybciej niż tradycyjne notatki, a dzięki ich wizualnemu charakterowi łatwiej przegląda i zapamiętuje. Mapa myśli składa się z centralnego wyrazu-pojęcia. Naokoło centralnego wyrazu narysowanych jest od kilku do kilkunastu pojęć, które odnoszą się do środkowego pojęcia. Następne podgałęzie mają znowu od kilku do kilkunastu pojęć odnoszących się do sąsiadujących słów. Podobnie jest zorganizowana wiedza w naszym mózgu – poszczególne pojęcia ze sobą powiązane w podobny sposób. Gdy wypowiem słowo: "czekolada" skojarzyć Ci się może "jedzenie", "słodkość", itd. bo pojęcia te są ze sobą powiązane – tak samo jak na Mapie Myśli powiązane są ze sobą elementy.

Wiemy, że nasz mózg nie zapamiętuje linearnie. Nie zapamiętuje literek, ale najpierw przetwarza je na obrazy, dźwięki (jeśli napisze: "plum!" to pomyślisz pewnie o dźwięku chlupiącej wody, nie o literkach P-L-U-M), zapachy lub inne bodźce. Mapy Myśli wykorzystują sposób działania naszej pamięci – skojarzenia, obrazy, dźwięki, zapachy, itp.

Tradycyjne notatki mają swoje wady: tracimy czas i energię na zapisywanie wielu zbytecznych słów. Notatki zabierają dużo czasu w przeglądaniu. Nie są na nich uwidocznione powiązania pomiędzy pojęciami, a brak kolorów i innych wizualnych cech nie pomaga w zapamiętaniu.

Przykładowa Mapa Myśli wykonana programem MindManager:

Mapy Myśli odzwierciedlają sposób działania mózgu – organizacja Map Myśli przypomina sposób, w jaki mózg organizuje pojęcia. Pamięć działa poprzez skojarzenia – każde pojęcie ma wiele połączeń z innymi. Mapy myśli pozwalają zaprezentować, na papierze, skojarzenia – przez co lepiej je zapamiętać. Mapy myśli zawierają tylko "słowa klucze" i "obrazy-klucze" (które kojarzą się z wieloma innymi informacjami), umożliwiając umieszczenie o wiele większej ilości informacji na pojedynczej stronie. Zastosowania Map Myśli:

• Notatki
  Mapa Myśli pomaga zorganizować informacje w formę łatwą do szybkiego przejrzenia i zapamiętania. Pozwalają ogólnym pojęciom być szybko zanotowanym – bez detali. Mapy Myśli mogą być użyte m.in. do notowania na wykładach, lekcjach, streszczenia książek, do notowania najważniejszych pojęć poruszonych na wykładzie czy w książce. Dzięki nim jest minimum notowania, maksimum treści.
• Twórczość.
  Kiedykolwiek chcesz zwiększyć kreatywność, mapy myśli uwalniają umysł od linearnego myślenia, pozwalając nowym pomysłom na szybszy przepływ.
• Rozwiązywanie problemów.
  Mapy Myśli pomagają zobaczyć wszystkie sprawy i sposób ich powiązania ze sobą. Pomagają również innym szybko ujrzeć przegląd tego, jak widzisz różne aspekty sytuacji i ich względnej ważności.
• Planowanie.
  Są pomocne w planowaniu – masz wszystkie istotne informacje przed sobą w jednym, zorganizowanym kawałku. Mogą być użyte w planowaniu jakiejkolwiek formy pisma, od listu do scenariusza książki, lub do zaplanowania spotkania, dnia lub wakacji.

Jak tworzyć Mapy Myśli:

• Zaczynaj zawsze od środka strony – umieść na środku wyraźny rysunek (jeśli to możliwe), który przedstawia ogólny temat Mapy Myśli.
• Używaj "skrótów myślowych", Mapy Myśli powinny być zwięzłe. Zamiast całych zdań, staraj się używać słów-kluczy i – kiedy to możliwe – rysunków. Czasem rysunek niesie ze sobą tyle treści co "1000 słów", ponadto łatwiej zapamiętujemy rysunki.
• Używaj kolorów do wyróżnienia pojęć. Strzałek, ikon, i innych wizualnych pomocy dla pokazania zależności pomiędzy różnymi elementami.
• Jeśli zależy Ci na kreatywności: zapisuj pomysły podczas ich wystąpienia. Nie osądzaj ich i nie wstrzymuj – takie nieprzemyślane pomysły czasem są odkrywcze!

Jeśli potrzebujemy zanotować szczegóły, Mapy Myśli nie zastąpią zwykłych notatek. Są jednak dobrym uzupełnieniem, dającym ogólne spojrzenie na dany temat.

Odnośniki:

• pl.wikipedia.org/wiki/Mindmapping – o mapach myśli na wikipedii